Drewno naturalne to wysokiej jakości materiał konstrukcyjny, wykończeniowy i dekoracyjny. Ma wiele zastosowań, jest trwałe i służy przez wiele lat. Odpowiednia pielęgnacja i regularna impregnacja mogą pomóc w uchronieniu materiału przed negatywnym wpływem czynników zewnętrznych. Istnieje jednak wiele procesów, które zakłócają biosferę drewna i powodują jego niszczenie. Jednym z takich problemów jest butwienie drewna.
Czym jest butwienie drewna?
Butwienie drewna to nic innego jak proces rozkładu, który zachodzi już w glebie. Jest on spowodowany rozkładem materii organicznej, która prowadzi do mineralizacji surowca nawet na poziomie 50-70%. Jest to swoiste przeciwieństwo procesu gnicia, które lubi wilgotne środowisko. Butwienie natomiast zachodzi w warunkach tlenowych i ma charakter enzymatyczny. Powodują je bakterie i grzyby, które żywią się substancjami zawartymi w strukturze naturalnego surowca i prowadzą do ich zanikania.
Zjawisko to występuje przede wszystkim w roślinach, szczególnie tych bogatych w celulozę i ligniny (tak jak właśnie drewno naturalne). Reszta substancji odżywczych w strukturze drewna nie ulega butwieniu, a raczej procesom gnicia zachodzącego w warunkach beztlenowych oraz fermentacji.
Dlaczego i z jaką szybkością drewno butwieje?
Produkty, które powstają w procesie butwienia to w pierwszej kolejności ciepło, woda, dwutlenek węgla, amoniak i jony fosforanowe, azotanowe i siarczanowe. W zależności od tego, jakie panują warunki środowiskowe w miejscu wzrostu surowca, proces butwienia będzie zachodził z różną prędkością. Do takich wyznaczników należą pH gleby, zawilgocenie, zawartość azotu oraz temperatura. W cięższych glebach zdecydowanie trudniej o zjawisko mineralizacji, które jest jednym z powodów butwienia.
Jakie inne problemy związane z chorobami drewna możemy wyróżnić?
Do innych problemów związanych z kondycją drewna należą:
- Pleśnienie – to nie tylko pogorszenie kondycji, ale również wyglądu materiału. Powstaje przy wysokiej wilgotności w warunkach beztlenowych. Aby mu zapobiec, warto zadbać o obniżenie wilgotności środowiska i zapewnienie odpowiedniej wentylacji.
- Barwice – inaczej zwane sinizną. Do ich powstawania przyczyniają się grzyby, a uszkodzenia obejmują jedynie warstwę zewnętrzną i pogorszenie wyglądu materiału.
- Rozkład pleśniowy (szary) – powstaje przy oddziaływaniu grzybów i wysokiej wilgotności. Drzewo zaczyna szarzeć od zewnątrz, a składniki odżywcze powoli są usuwane przez grzyby.
Jakie czynniki wpływają na kondycję i stan drewna?
Drewno jest uważane za najbardziej przyjazny dla ekologii surowiec, ponieważ w zależności od warunków, jakie panują w jego środowisku, ulega on stosunkowo szybkiemu rozkładowi. W przypadku zastosowań konstrukcyjnych jest to jednak ogromny minus, ponieważ bez odpowiedniego zabezpieczenia, materiał nie wytrzyma zbyt długo. Warto więc dbać o odpowiednią warstwę ochronną i impregnację, aby zapobiec chorobom i procesowi rozkładu. Do biodegradacji prowadzą szczególne czynniki zewnętrzne, więc dobrze zadbać również o odpowiednie środowisko dla naturalnego surowca, które będzie sprzyjało utrzymaniu go w dobrej kondycji przez długi czas.
Jak wiadomo, drewno nie lubi wilgoci, ponieważ sprzyja ona powstawaniu grzybów i pleśni, a dodatkowo powoduje biologiczną korozję, gnicie i puchnięcie. O drewno powinno się zadbać już w momencie jego składowania w tartaku, ponieważ na jego kondycję może wpływać sposób, w jaki jest przechowywane. Chodzi tu głównie o odpowiednią wilgotność i temperaturę dla danego rodzaju i gatunku drewna. Jako materiał organiczny, jest ono doskonałym środowiskiem dla różnego rodzaju mikroorganizmów, dlatego tak ważne jest zabezpieczenie i powłoka ochronna, szczególnie w przypadku wykorzystania drewna jako element konstrukcyjny.
Co powoduje korozję biologiczną drewna?
Korozja biologiczna jest szczególnie częstym i trudnym problemem materiałów z naturalnego drewna. Aby im zapobiec, powinno się dobrze dobierać preparaty impregnujące i zabezpieczać materiał powłoką ochronną. Dzięki temu uodpornimy ją na działanie czynników zewnętrznych i zablokujemy drogę insektom, które żywią się składnikami odżywczymi w surowcu.
Najbardziej ryzykowne w przypadku naturalnego drewna są zmiany wilgotności, które mogą prowadzić do puchnięcia, a także rozwoju grzybów i pleśni. Te niszczą nie tylko zewnętrzną powłokę i wygląd drewna, ale również pozbawiają je składników odżywczych. Skrajnie niskie temperatury również prowadzą do uszkodzeń i nie służą surowcowi.
Wpływ na zdrowie drewna mają również glony, mchy i porosty. Glony powodują zielony osad, który jest znakiem korozji. Jest on trudny do usunięcia. Działają na podłoże niebezpiecznymi kwasami. Mchy poprzez magazynowanie wody stwarzają bardzo wysoka wilgotność. Aby je skutecznie usunąć, należy wykorzystać zarówno mechaniczne, jak i chemiczne sposoby. My oddziałują razem z grzybami, które prowadzą do korozji i utraty składników odżywczy. Porosty przez surowiec. Aby zapobiec powstawaniu tych czynników, należy dobrać odpowiednie preparaty chemiczne, które zabezpiecza drewno.